Recuperation

Co to jest rekuperacja?

Wentylacja z rekuperacją działa przy pomocy centrali wentylacyjnej, która w sposób mechaniczny nawiewa poprzez kanały nawiewne świeże powietrze, a wyciąga powietrze zużyte poprzez kanały wywiewne. Centrale wentylacyjne posiadają wymienniki ciepła, dzięki czemu można odebrać ciepło ze zużytego powietrza i podgrzać nim powietrze nawiewane z zewnątrz. Pomaga to zmniejszyć straty ciepła powodowane przez wentylację. Centrale wentylacyjne pozwalają również na filtrowanie świeżego powietrza, co zapobiega przedostawaniu się smogu do mieszkania. Bardziej zaawansowane urządzenia są też wyposażone w jonizatory, które chronią mieszkańców przed wnikaniem zanieczyszczeń do ich organizmów i zapobiegają powstawaniu uczulenia na kurz i alergii na roztocza.

Rekuperacja na czym polega

Rekuperacja polega na odzysku ciepła w systemie wentylacji. Ciepłe zużyte powietrze, które jest odprowadzane z pomieszczeń mieszkalnych mija się z wymienniku ciepła ze świeżym powietrzem nawiewanym z zewnątrz. W wymienniku następuje wymiana ciepła, co pozwala zmniejszyć straty cieplnej wentylacji o nawet 90%. Dzięki zastosowaniu rekuperacji chronimy klimat oraz nasze kieszenie. Wszystkie centrale wentylacyjne JAWAR są wyposażone w system rekuperacji.

Dla kogo jest rekuperacja

Rekuperacja jest dla wszystkich, którzy lubią komfort mieszkania, a zarazem chcą dbać o środowisko i swoją kieszeń. W nowo budowanych domach jest praktycznie standardem, ale coraz częściej dokonuje się adaptacji istniejących budynków w celu zastosowania rekuperacji. Pozwala ona zmniejszyć straty cieplne wentylacji o nawet 90%, dzięki czemu daje wymierne oszczędności podczas ogrzewania domu. Zapewnia też stały dopływ świeżego podgrzanego powietrza do mieszkania, co znacząco zwiększa komfort życia.

Jakie są korzyści rekuperacji

Zastosowanie wentylacji z rekuperacją przede wszystkim pozwala ograniczyć straty energii związane z funkcjonowaniem wentylacji. Odzysk ciepła, który następuje w rekuperatorze pomiędzy powietrzem zużytym a powietrzem świeżym powoduje, że nie tracimy całej energii, którą zużyliśmy na podgrzanie powietrza. Tracimy tylko kilkanaście procent tej energii, bo reszta ciepła jest odzyskiwana.

Oprócz oszczędności jest jednak szereg innych zalet, które daje nam zastosowanie rekuperacji. Po pierwsze, dzięki stosowaniu wentylacji mechanicznej wentylacja w ogóle działa. Niestety wentylacja grawitacyjna (naturalna) w nowoczesnych domach zazwyczaj już nie spełnia swojej funkcji. W przypadku wentylacji mechanicznej z rekuperacją, dzięki wymuszonemu ciągowi mamy zapewniony stały dopływ świeżego powietrza do mieszkania. Możemy też sterować tym strumieniem powietrza, dzięki sterownikowi, który pozwala zwiększać lub zmniejszać moc działania wentylatorów.

Kolejną zaletą stosowania wentylacji mechanicznej z rekuperacją jest możliwość filtrowania oraz jonizacji powietrza. Dzięki filtrom zainstalowanym w centrali wentylacyjnej, powietrze przed dostarczeniem do mieszkania jest oczyszczane z drobnych cząsteczek, tzw. smogu. Dodatkowo, jonizator pozwala na wytworzenie jonów ujemnych, co pozwala na oczyszczanie powietrza w mieszkaniu z tzw. elektrosmogu, czyli jonów dodatnich naładowanych przez urządzenia elektryczne, przyciągających kurz i bakterie.

Dzięki powyższym zaletom możemy zapewnić sobie i domownikom większy komfort użytkowania domu, zdrową atmosferę w mieszkaniu oraz oszczędności z ogrzewania budynku.

Jak działa wentylacja mechaniczna

Wentylacja mechaniczna ma za zadanie usunięcie zużytego powietrza z mieszkania i dostarczenie świeżego powietrza do mieszkania przy pomocy ciągu wymuszonego w centrali wentylacyjnej, za pomocą wentylatorów. System wentylacji mechanicznej to kanały wywiewne oraz nawiewne, biegnące z różnych pomieszczeń w budynku do centrali wentylacyjnej, oraz od centrali również do pomieszczeń mieszkania. Kanały wywiewne instalowane są przede wszystkim w łazienkach, kuchni, pomieszczeniach zamkniętych (spiżarnia, garderoba). Kanały nawiewne są prowadzone do salonu, sypialni, korytarzy i innych pomieszczeń, w których dłużej przebywają mieszkańcy domu. Powietrze z tych pomieszczeń przemieszcza się w kierunku łazienek i kuchni, a następnie jest usuwane kanałami wywiewnymi do centrali. W centrali wentylacyjnej zazwyczaj odbywa się rekuperacja, czyli wymiana ciepła pomiędzy powietrzem zużytym a świeżym. Wentylacja mechaniczna z reguły obejmuje większość (albo wszystkie) pomieszczeń mieszkalnych w budynku.

Przewaga kanałów perlito-betonowych nad metalowymi i plastikowymi

Perlitobeton jest nowoczesnym materiałem, charakteryzującym się lekkością, trwałością i odpornością na ogień. Kanały wykonane z perlitobetonu zapewniają przede wszystkim naturalną izolację termiczną wentylacji. Wnętrze kanału pozostaje ciepłe, dzięki czemu powietrze nie wychładza się. Nie dochodzi się zatem do znaczącej utraty ciepła w kanale, ani do skraplania, które może prowadzić do uszkodzenia systemu wentylacji.

Dodatkową zaletą kanałów perlitobetonowych są ich wyjątkowe właściwości akustyczne. Perlitobeton powoduje tłumienie hałasów pochodzących z centrali wentylacyjnej, dzięki czemu mamy wrażenie, że wentylacja mechaniczna pracuje bezszelestnie. Jest to ważne, ponieważ zakończenia kanałów umieszczone są w pomieszczeniach, w których przebywamy wiele godzin. Tymczasem inne kanały, zwłaszcza metalowe, przenoszą dźwięki wentylatorów, co w dłuższym czasie może powodować uczucie zmęczenia i bóle głowy.

Pustaki perlitobetonowe z których wykonywane są kanały wentylacyjne są tanie i łatwe w montażu. Muruje się je tak jak zwykłe pustaki, dzięki czemu montaż jest łatwy i nie powoduje konieczności ponoszenia wysokich kosztów.

Dużą zaletą kanałów perlitobetonowych jest ich trwałość. Perlitobeton nie ulega korozji ani odkształceniom. Odpowiednio eksploatowane kanały perlitobetonowe mogą pracować bezawaryjnie przez kilkadziesiąt lat.

Przewaga kanałów pionowych nad poziomymi

W tradycyjnych rozwiązaniach wentylacji mechanicznej utarł się zwyczaj prowadzenia poziomych kanałów wentylacyjnych w stropach lub podłogach. To rozwiązanie ma jednak pewne wady. Po pierwsze wymaga poważnych prac budowlanych związanych z ukryciem takich kanałów w stropie pomiędzy pierwszą a drugą kondygnacją domu. W tej sytuacji albo kanały muszą być zalane posadzką, albo zamontowane wewnątrz sufitu podwieszanego (bardziej popularne rozwiązanie). To z kolei niesie konieczność odpowiedniego podwyższenia kondygnacji i kolejne związane z tym koszty.

W Jawar ATMO proponujemy poprowadzenie wentylacji poprzez kanały pionowe, wykonane z pustaków perlitobetonowych. Kanały te można w bardzo łatwy sposób wymurować, chowając je w ścianach, przez co nie ma problemu z podnoszeniem kondygnacji i instalacją sufitów podwieszanych.

Kolejną zaletą takiego rozwiązania jest możliwość umieszczenia nawiewu/wywiewu w pomieszczeniu na odpowiedniej wysokości – blisko posadzki lub pod sufitem. Optymalne jest rozwiązanie, gdy nawiewy są umieszczone przy podłodze, a wywiewy pod sufitem. Pozwala to na optymalny przepływ powietrza.

Zastosowanie kanałów pionowych umożliwia też skrócenie drogi od centrali wentylacyjnej do pomieszczeń, a także zmniejszenie liczby tych kanałów. Pojedynczy kanał pionowy można wykorzystać np. do obsługi dwóch pomieszczeń znajdujących się obok siebie lub jeden nad drugim.

Jaki jest okres zwrotu z inwestycji?

Podejmując decyzję o zastosowaniu wentylacji mechanicznej z rekuperacją należy mieć na uwadze w pierwszej kolejności zdrowie i komfort, które sobie zapewnimy dzięki temu rozwiązaniu. Dopiero na drugim miejscu są oszczędności.

Należy zdać sobie sprawę, że każdy system wentylacji (naturalnej czy mechanicznej) spełnia ważne funkcje w domu i jako taki zużywa energię, a nie ją produkuje. Różnica jest tylko taka, że wentylacja z rekuperacją zużywa jej wielokrotnie mniej. Paradoksalnie najmniej energii zużywa wentylacja, która nie działa. Jeżeli wyobrazimy sobie dom zamknięty szczelnie jak termos i zamontowane w nim kanały wentylacji grawitacyjnej, które w ogóle nie działają, to wówczas strata energii na wentylacji jest bliska zeru. Niestety jednak bardzo szybko zorientujemy się, że w takim domu nie da się żyć.

Aby wentylacja grawitacyjna działała, należy zapewnić odpowiedni dopływ świeżego powietrza, np. przy pomocy nawiewników ściennych lub okiennych. Bilans zimnego powietrza nawiewanego i ciepłego powietrza wywiewanego będzie naszą stratą. W przypadku wentylacji z rekuperacją, jesteśmy w stanie odzyskać nawet 90% tej straty, w zależności od warunków temperaturowych na zewnątrz, wilgotności powietrza, wydajności systemu rekuperacji i kilku innych czynników.

Jeśli przyjmiemy, że odzyskujemy średnio 85% ciepła przez 7 miesięcy okresu grzewczego przy średnich temperaturach w Polsce i przy ilości powietrza na poziomie 150 m3/h to oszczędności z rekuperacji wyniosą około 150 zł miesięcznie (o tyle zmniejszą się rachunki za ogrzewanie w stosunku do działającej wentylacji grawitacyjnej). Można więc zaoszczędzić około 1.000 zł w sezonie grzewczym.

Jeżeli na system Jawar ATMO wydaliśmy 12.000 zł, a jednocześnie zaoszczędziliśmy 3.000 zł, które kosztowałaby instalacji tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej, to nasza inwestycja wyniosła 9.000 zł.

Można więc uznać, że inwestycja ta zwraca się w opisanym przypadku w ciągu 9 lat. Należy jednak pamiętać, że mówimy tu o zwrocie w porównaniu do działającej wentylacji, czyli takiej, która zapewnia odpowiedni dopływ świeżego powietrza do mieszkania.

Ile kosztuje rekuperacja?

Koszt zakupu i instalacji systemu Jawar ATMO zależy m.in. od wielkości domu i ilości osób, które będą w nim mieszkały. Waha się on w zależności od ilości kondygnacji oraz ilości pomieszczeń, z czego wynika długość i ilość zastosowanych kanałów pionowych. Koszt systemu w średniej wielkości domu jednorodzinnym wraz z instalacją (bez murowania) z reguły nie przekracza 12.000 – 15.000 zł.

Orientacyjną wycenę systemu Jawar ATMO można sprawdzić w naszym kalkulatorze.

Czy lepiej mieć więcej powietrza niż mniej?

System wentylacji powinien być tak zaprojektowany, aby zapewniał odpowiednią ilość powietrza, ani za małą, ani za dużą.

Zbyt niskie wartości strumienia powietrza spowodują obniżenie komfortu użytkowania mieszkania. W mieszkaniu czuć zaduch, a na oknach i ścianach z czasem może skraplać się wilgoć. Jest to niekorzystne zarówno dla zdrowia mieszkańców, jak i dla samego budynku.

Z kolei zawyżanie ilości wymienianego powietrza jest niekorzystne ze względu na straty ciepła, które przy każdej takiej wymianie następują. Rekuperacja pozwala odzyskać nawet 90% tych strat, ale jednak straty występują. Nadmierne wentylowanie pomieszczeń powoduje wychłodzenie mieszkania.

Oczywiście będą sytuacje, kiedy zapotrzebowanie na powietrze będzie drastycznie spadać, albo rosnąć. Wentylację projektujemy bowiem do codziennych sytuacji życiowych i normalnego funkcjonowania domowników. Jeżeli mamy do czynienia z sytuacją, gdy wszyscy wyjeżdżają np. na wakacje i w domu pozostaje jeden mieszkaniec, ale wcale, wówczas zapotrzebowanie na świeże powietrze będzie dużo mniejsze, chociaż nie zerowe. W takich sytuacjach działanie systemu wentylacji można ograniczyć np. do kilku godzin na dobę na najniższym biegu.

Odwrotnie można sobie wyobrazić sytuację, gdy zapraszamy na święta kilkunastu członków rodziny i wszyscy siedzą w salonie. W takiej sytuacji system wentylacji może nie dawać wystarczającej wymiany powietrza i możemy odczuwać np. potrzebę otwarcia okna.

Są to jednak sytuację wyjątkowe i nie ma sensu np. przewymiarowywać systemu wentylacji dla sytuacji, które mogą się zdarzyć raz czy kilka razy w roku.

Dlaczego wentylacja grawitacyjna nie działa?

Wentylacja grawitacyjna polega na instalacji pionowych kanałów wywiewnych, które na zasadzie grawitacji usuwają zużyte powietrze z mieszkania. Zużyte powietrze jest cieplejsze od powietrza zewnętrznego, w związku z czym jest lżejsze, a zatem siła grawitacji wypycha go do góry, na zewnątrz budynku. Świeże powietrze natomiast nawiewane jest nieszczelnościami w oknach i drzwiach.
Tak od wieków działała wentylacja. Niestety w dzisiejszych czasach, walcząc o lepszą termoizolację budynków, instalujemy bardzo szczelne okna i drzwi. Świeże powietrze nie ma którędy dostać się do budynku, w mieszkaniu tworzy się podciśnienie, przez co również zużyte powietrze nie jest usuwane. Wentylacja grawitacyjna nie działa. Najszybciej zauważamy to, widząc parę skraplającą się m.in. na szybach okiennych. W pomieszczeniach panuje zaduch, a z czasem na ścianach może pojawić się grzyb.
Można ten problem rozwiązać zapewniając odpowiedni dopływ świeżego powietrza, np. stosując nawiewniki okienne. Jednakże wówczas nasze starania o odpowiednią izolację budynku stają się bezowocne i mamy do czynienia ze sporymi stratami ciepła w mieszkaniu.

Gdzie lokalizować kanały nawiewne i wywiewne?

Kanały nawiewne i wywiewne powinny być oczywiście zlokalizowane w sąsiedztwie pomieszczeń, z których/do których chcemy usuwać/dostarczać powietrze.

Powietrze usuwamy obowiązkowo z następujących pomieszczeń:

• kuchnia
• WC
• łazienki
• pomieszczenia zamknięte typu garderoba/spiżarania
• pokój z kominkiem

Jeśli chodzi o powietrze nawiewane, to nie ma tu już ustawowego obowiązku doprowadzenia go do konkretnych pomieszczeń, ale najlepiej jest zlokalizować nawiewniki w pomieszczeniach, w których długo przebywamy, aby zapewnić sobie maksymalny komfort.

Sugerujemy stosowanie nawiewów wentylacji w następujących pomieszczeniach:

• sypialnie
• salon
• korytarze
• gabinet

Aby powietrze mogło swobodnie przepływać od pomieszczeń w których jest nawiew do pomieszczeń z których jest wywiew, drzwi powinny zapewniać możliwość przepływu powietrza nawet w pozycji zamkniętej, np. poprzez podcięcia pod nimi.

W przypadku stosowania kominka dobrze jest zapewnić w jego pomieszczeniu dodatkowy kanał wentylacji grawitacyjnej, który będzie zamknięty za pomocą np. żaluzji na czas działania wentylacji mechanicznej Jawar ATMO. Gdyby z jakichś względów wentylacja ta nie działała (np. brak prądu) należy otworzyć żaluzję, aby zapewnić wentylowanie pomieszczenia z kominkiem na zasadzie grawitacji.

Gdzie nie używa się wentylacji mechanicznej?

Zgodnie z przepisami wentylacji mechanicznej nie używa się w pomieszczeniach takich jak garaż i kotłownia. Tam należy zaprojektować wentylację grawitacyjną. Jeżeli w salonie mamy kominek to może tam być zaprojektowana wentylacja mechaniczna, ale należy pamiętać o dodatkowym kanale wentylacji grawitacyjnej, który będziemy mogli otworzyć np. w przypadku braku prądu.
Pomiędzy pomieszczeniami z wentylacją mechaniczną (mieszkanie) oraz tymi z grawitacyjną (garaż i kotłownia) należy zamontować szczelne drzwi (najlepiej z progiem). Natomiast wewnątrz mieszkania koniecznie należy pamiętać o instalowaniu drzwi umożliwiających przepływ powietrza pomiędzy pomieszczeniami. Może to być rozwiązane np. poprzez odpowiednie podcięcie pod drzwiami.

Ile powietrza potrzebuję w moim domu?

Aby zapewnić komfort użytkowania mieszkania, należy zapewnić zarówno wywiew zużytego powietrza, jak i nawiew świeżego. Te wartości powinny być zrównoważone. Zgodnie z przepisami, jesteśmy zobowiązani wyprowadzać powietrze z następujących pomieszczeń:

• kuchnia (50-70 m3/h, w zależności od rodzaju kuchni)
• łazienka (50 m3/h)
• WC (30 m3/h)
• pomieszczenia zamknięte, typu garderoba lub spiżarnia (15 m3/h)

Suma strumieni powietrza z powyższych pomieszczeń daje nam sumę powietrza wywiewanego. Ilość powietrza nawiewanego powinna być jej równa, ale nie niższa niż 20 m3/h na 1 osobę stale mieszkającą w domu.

Ilość powietrza powinna zostać dobrana właściwie. Zbyt niskie jej wartości spowodują obniżenie komfortu użytkowania mieszkania. Z kolei zawyżanie ilości wymienianego powietrza jest niekorzystne ze względu na straty ciepła, które przy każdej takiej wymianie następują. Rekuperacja pozwala odzyskać nawet 90% tych strat, ale jednak straty występują. Nadmierne wentylowanie pomieszczeń powoduje wychłodzenie mieszkania.

Jak przygotować pomieszczenie rekuperatora?

Urządzenie montujemy zazwyczaj na poddaszu, ewentualnie w piwnicy. W miarę możliwości dobrze jest zaprojektować jego umieszczenie w pobliżu pionów, aby nie wydłużać kanałów doprowadzających. Należy wziąć również pod uwagę umieszczenie czerpni i wyrzutni.

Rekuperator powinien znajdować się w pomieszczeniu ocieplanym, gdzie temperatura nie będzie spadać poniżej 6°C. Należy zapewnić dostęp do rekuperatora w celu jego serwisowania. Inwestor nie powinien również zapomnieć o zainstalowaniu gniazdka elektrycznego (230V). Należy również pamiętać o konieczności odprowadzenia kondensatu do kanalizacji.

Czy można zainstalować rekuperację w istniejącym budynku?

Instalacja systemu rekuperacji w istniejącym budynku wyposażonym w wentylację grawitacyjną jest trudna, ale możliwa. Zależy to jednak od szeregu czynników, takich jak możliwość usytuowania czerpni i wyrzutni, miejsce na instalację centrali wentylacyjnej, a także możliwość poprowadzenia kanałów nawiewnych. Jeżeli wymienione warunki są spełnione, przystępujemy do projektowania systemu wentylacji mechanicznej. Z reguły wykorzystujemy istniejące kanały wentylacji grawitacyjnej, która odprowadza powietrza, jako kanały wywiewne. Zgodnie z przepisami powinny one być usytuowane w pobliżu kuchni, łazienek i toalet. Na poddaszu sytuujemy centralę wentylacyjną i z poddasza doprowadzamy nawiewniki do takich pomieszczeń jak sypialnie i salon. Nie zawsze jest możliwość doprowadzenia nawiewów/wywiewów do wszystkich pomieszczeń, ale nie martwy się tym. W przypadku wentylacji grawitacyjnej i tak nie wszystkie pomieszczenia były przecież wyposażone w kratki wentylacyjne. Ważne jest takie zaprojektowanie wentylacji, aby przez każde pomieszczenie przynajmniej przepływało powietrze z/do innych pomieszczeń. Będzie to i tak stanowiło znaczący postęp w stosunku do istniejącej instalacji wentylacji grawitacyjnej, która w nowoczesnych budynkach często nie działa.